*29 Şubat yılın tek “tekrar etmeyen” günü olarak, tekrarlayan zorlanma yaralanmalarına dikkat çekmek için ideal bir tarih olabilir. (Artık olmayan yıllarda 28 Şubat)

Kas-iskelet sistemi bozuklukları olarak da bilinen Tekrarlayan Zorlanma Yaralanmaları; boyun, sırt, göğüs, omuzlar, kollar ve ellerdeki tendonları, kasları, sinirleri ve eklemleri etkileyen bir rahatsızlıklar topluluğudur. Bu rahatsızlıklar dünyanın her tarafında en yaygın sağlık problemleri arasında yer almakta olup, işle ilgili hastalıkların büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Tekrarlayan zorlanma yaralanmalarının birçoğu birikimsel rahatsızlıklar olup; oluşumlarında ve mevcut rahatsızlıkların ilerlemesinde çalışma ortamında gerçekleşen tekrarlı hareketler, elle taşıma ve güç gerektiren işlerin yanı sıra zorlayıcı çalışma duruşlarının etkili olduğu görülmektedir.

Tekrarlayan zorlanma yaralanmalarının birçoğu eğilme, doğrulma, tutma, kavrama, bükme ve uzanma gibi sıradan vücut hareketleri sonucunda meydana gelmektedir. Bu hareketler günlük yaşamda zararlı hareketler değildir. Ancak bu durum, hareketlerin aralıksız tekrarı, hızı ile toparlanma için iki hareket arasındaki zaman yetersizliği ve zorlanmalar sonucunda zararlı hale gelmektedir.

Tekrarlanan hareketler ve biriken zedelenmeler sonucunda kaslarda, eklemlerde, tendonlarda, kemik yapılarda değişiklikler olmakta ve bu değişiklikler çeşitli klinik tablolar halinde ortaya çıkmaktadır. Bu rahatsızlıklar genellikle uzunca süren çalışma sonucunda meydana gelmekte ancak bazı aşırı zorlanma durumlarında daha kısa sürede de gelişebilmektedir.

Tekrarlayan zorlanma yaralanmalarının birçoğu birikimli rahatsızlıklardır ve uzun bir zaman boyunca yüksek ya da düşük yoğunluktaki yüklere tekrar tekrar maruz kalmanın sonucunda ortaya çıkmaktadırlar. Yüklerin herhangi bir ekipman yardımı olmaksızın olarak bir yerden başka bir yere elle taşınması sırasında; taşınmış olan yükün ağırlığı kaslarda gerilmelere yol açtığı gibi omurgaya basınç ve kayma kuvveti şeklinde de etki eder. Yük hızlı taşındığında basınç ve kayma kuvveti daha fazla olacaktır.

Elle taşımanın sürdürüldüğü işlerde güvenli kabul edilen yüklerle ilgili mevzuatımızda herhangi bir ağırlık limiti belirlenmemiş olup, ağır yüklerin tekrarlanarak kaldırılması durumunda kasların dinlenebilmesi için yeterli aralıklarının olmaması nedeni ile kaslardaki zedelenmelerde birikim başlamaktadır. Tekrarlı hareketler minimum güç gerektirse bile, bu hareketlerin zaman içinde sürdürülmesi için gerekli çaba düzenli olarak artmaktadır. Görevlerin zaman baskısı altında gerçekleştirilmesi halinde; görevler arasında verilen kısa molalarda tam anlamıyla dinlenebilme sağlanamamakta, yorgunluğun daha çabuk ortaya çıkmasına sebep olmaktadır. Yeterli dinlenme olanağı bulunmadığında ortaya çıkan kas gerginliği de yorgunluğa sebep olarak kas iskelet sistemi rahatsızlıklarına temel oluşturmaktadır.

Genellikle etkilenen bölgede oluşan kas spazmları, tutukluk ve ağrı ile başlayan; ilerledikçe eklem hareketlerinde kısıtlılık, uyuşukluk, güç kayıpları gibi belirtiler gelişen bu sağlık sorunları; çalışanın verimini, iş memnuniyetini düşürdüğü gibi iş gücü kaybına ve sağlık maliyetlerinin yükselmesine neden olur.

İş verimliliğini etkileyen kas iskelet sistemi rahatsızlıkları ve olumsuz etkilerinden korunmak; ergonomik risklerin belirlemesi ve bertaraf edilmesi, ergonomi eğitimi ve egzersizler ile büyük ölçüde mümkündür. Ergonomi eğitimleri, yöneticilerin ve çalışanların işle ilgili kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları için risk faktörlerini tanımlamasını, belirti ile semptomlarının tanınmasına ve önleyici stratejiler geliştirmesine katılımı sağlayacaktır.

Yararlanılan kaynaklar;

• Esen H. Fığlalı N. Çalışma duruşu analiz yöntemleri ve çalışma duruşunun kas-iskelet sistemi rahatsızlıklarına etkileri SAÜ. Fen Bil. Der. 17. Cilt, 1. Sayı, s. 41-51, 2013

• Mert E. A. Ergonomik Risk Değerlendirme Yöntemlerinin Karşılaştırılması Ve Bir Çanta İmalat Atölyesinde Uygulanması, Çalışma Ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İş Sağlığı Ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Uzmanlık Tezi, Ankara, 2014.

• Akay D, Dağdeviren M, Kurt M, Çalışma Duruşlarının Ergonomik Analizi, Gazi Üniv. Müh. Mim. Fak. Der.1. Cilt 18, No 3, 73-84, 2003.

• Özcan E., İş Yerinde Ergonomik Risklerin Değerlendirilmesi Ve Hızlı Maruziyet Değerlendirme (HMD) Yöntemi, Mühendis ve Makine,;52:86- 89, 2011

• 07.2013 /28717 Elle Taşıma İşleri Yönetmeliği