Perakendecilik, üretici ve tüketici arasında malların naklini sağlayan aracılık hizmetleri olarak tanımlanmaktadır. Modern anlamda perakende zincirinin başlangıcı 1950 li yıllar olarak görülmektedir. Ülkemizde ise perakende akımı 1960 li yıllarda başlamış olup, 1990 lar da gelişim göstermiştir.

Perakende sektöründe istihdam edilen kişilerin sayısı, sektörün hem küresel olarak hem de ülke çapında büyümesinden dolayı düzenli olarak artmaktadır. Perakende sektörü sadece önemli bir istihdam kaynağı olmakla kalmayıp aynı zamanda iş gücüne çeşitlilik de katmaktadır. Buna örnek olarak kısmi süreli ve engelli çalışan, çağrı üzerine çalışan, kadın çalışanların sektörde sıkça yer alması gösterilebilir.

Gıda perakendesi sektörü ise marketler, süpermarketler, toptan satış noktaları ve online perakende platformları gibi çeşitli kanallar aracılığıyla geniş bir gıda ve tüketim ürünü yelpazesini, müşterilere sunmakta olan şirketlerden oluşur. Bu sektörde çalışan kişi sayısı, işletmenin büyüklüğüne, konumuna ve faaliyet gösterdiği pazarın büyüklüğüne bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Ayrıca, gıda perakende sektöründe bulunan depo, lojistik ve dağıtım merkezleri de genellikle önemli sayıda çalışana ev sahipliği yapar. Dünya çapında gıda perakende sektöründe milyonlarca kişinin istihdam edildiği söylenebilir. Bu sebeple de gıda perakende sektöründe iş güvenliği önemli bir konudur. Çünkü bu sektörde çalışanların sağlığı ve güvenliği hem çalışanlar için hem de işletme için büyük önem taşır.

Gıda perakende sektöründe iş güvenliğini sağlamak için aşağıdaki önlemler önemlidir:

Temizlik ve Hijyen Standartları

Gıda güvenliği ile doğrudan ilişkili olan temizlik ve hijyen standartlarına uygun hareket etmek önemlidir. Çalışanların el ve kişisel hijyenine dikkat etmeleri, iş ekipmanlarını ve yüzeyleri düzenli olarak temizlemeleri gerekmektedir. Bunlara örnek olarak hizmet reyonu kesme tahtaları verilebilir. Bu sektöründe çalışanlar düzenli olarak ellerini yıkamalı ve eldiven kullanıyorlarsa bunları doğru şekilde kullanmalıdır. Saç, sakal gibi uzun ve sarkık olabilecek bölümler kısıtlanmalıdır. Yemek yerken veya sigara içerken işçilerinin hijyen kurallarına riayet etmelidir. Gıda işletmelerinde çalışanların sağlığını korumak, müşteri güvenini sağlamak ve gıda güvenliğini temin etmek için oldukça önemlidir.

İş Ekipmanları ve Malzemelerin Güvenliği

İş ekipmanları ve malzemeler seçilirken yapılan işe ve güvenlik standartlarına uygunluğuna dikkat edilmelidir. Ekipmanlar düzenli olarak bakıma alınmalı ve periyodik kontrollerden geçmelidir. Ekipmanların doğru kullanım talimatları hazırlanarak personellere detaylı şekilde tebliğ edilmeli ve yetkisiz kişilerin erişimine engel olunmalıdır. Gıda perakende işletmelerinde kullanılan bıçaklar, kesici aletler ve diğer ekipmanların güvenli kullanımı sağlanmalıdır. Kesici eşyaların saklanması ve kullanılması için güvenli yöntemler belirlenmelidir. Gereken durumlarda çalışanlara uygun kişisel koruyucu ekipman sağlanmalı ve doğru kullanmaya teşvik edilmelidir.

İş Yeri Güvenliği

Zeminlerin kaymaz olması, depolama alanlarının düzenli ve güvenli olması, düzgün aydınlatma, uygun havalandırma gibi iş yeri güvenliği önlemleri alınmalıdır. Çalışanların düşme, kayma gibi kazaları önlemek için gerekli tedbirler alınmalıdır. İş yeri güvenliği, sadece yasal gereklilikleri karşılamakla kalmaz, aynı zamanda çalışanların motivasyonunu artırır, iş verimliliğini yükseltir ve işletmenin itibarını korur. Bu nedenle iş yeri güvenliği, her türlü işletme için vazgeçilmez bir unsurdur.

Yangın Güvenliği

Çalışan ve müşteri hacmi baz alındığında bu sektörde acil durumlara hazırlık olmak kaçınılmazdır. Gıda perakende sektöründe yangın riski her zaman vardır. Depolama alanlarında yanıcı madde istifleri, elektrikli ekipmanlar, sosyal alanlar vb durumlar bunlara örnek verilebilir. Ayrıca gıda üretimi yapan ve hazırlayan yerlerde endüstriyel mutfak kullanımı bulunması yangın riskini arttırır. Bu nedenle yangın söndürme ekipmanları (yangın söndürücüler, yangın alarm sistemleri) düzenli olarak kontrol edilmeli ve çalışanlara acil durumunda nasıl hareket edecekleri konusunda eğitim verilmelidir. Eğitimler tatbikatlarla desteklenmeli, gelişime açık yönler belirlenerek süreç iyileştirilmesi yakından takip edilmelidir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimleri

Perakende sektöründe çalışan sirkülasyonun fazla olmasından dolayı eğitim sürecinin eksiksiz ilerlemesi oldukça güç bir konudur. Çalışanlara iş başı öncesinde ve düzenli olarak iş sağlığı ve güvenliği konularında eğitimler verilmelidir. Bu eğitimler, iş yerindeki potansiyel riskleri tanımlamayı, güvenli çalışma yöntemlerini öğretmeyi ve kazaları önlemeyi amaçlamalıdır. Aynı zamanda gerçekleşen eğitimler çalışma ortamındaki iş kazaları ve sağlık sorunlarını önlemeye yardımcı olur.

Risk Değerlendirmesi ve İyileştirme Çalışmaları

Gıda üretimi, işleme ve depolama sürecindeki riskler özel olarak ele alınmalıdır. İş yerindeki potansiyel riskler belirlenmeli ve bu risklerin azaltılması için iyileştirme çalışmaları yapılmalıdır. Örneğin, sıkça yaşanan kazaları analiz ederek bunların tekrarını önlemek için çözümler üretmek önemlidir. Ayrıca ramak kala olayların belirlenmesi, kayıt altına alınarak incelenmesi de risklerin azaltılması açısından önemli bir adım olacaktır.