Av. Dürdane Karaçöl         Av. Simay Dalgıç

29.12.2012 tarih ve 28512 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri Yönetmeliğinin “İşverenin iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri ile ilgili yükümlülükleri” başlıklı 5. maddesine göre; “işverenin İşveren, işyerlerinde alınması gereken iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin belirlenmesi ve uygulanmasının izlenmesi, iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesi, çalışanların ilk yardım ve acil tedavi ile koruyucu sağlık ve güvenlik hizmetlerinin yürütülmesi amacıyla; çalışanları arasından ilgili yönetmeliklerde belirtilen nitelikleri haiz bir veya birden fazla işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı görevlendirir.

On ve daha fazla çalışanı olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyeri işverenleri ayrıca diğer sağlık personeli görevlendirir. Gerekli nitelikleri haiz olması halinde tehlike sınıfı ve çalışan sayısını dikkate alarak bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir. İşveren, işyerinde gerekli niteliklere sahip personel bulunmaması halinde birinci fıkrada sayılan yükümlülüklerinin tamamını veya bir kısmını, OSGB’lerden hizmet alarak yerine getirebilmektedir.

Yine aynı Yönetmeliğin “Görevlendirme belgesi ve sözleşme” başlıklı 14. maddesine göre  “İşyerinde çalışanlar arasından işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli görevlendirilmesi durumunda bu kişilerle işveren arasında; OSGB’lerden hizmet alınması durumunda OSGB ile işveren arasında hizmet sözleşmesi imzalanmaktadır.

OSGB ile işveren arasında İSG-KATİP sistemindeki örneğine uygun sözleşme düzenlenir ve karşılıklı olarak en geç beş gün içerisinde sistem üzerinden onaylanır. İSG-KATİP sistemi üzerinden onaylanan sözleşme nüshalarından biri işveren tarafından, biri OSGB tarafından saklanmalıdır. Bununla birlikte OSGB, sözleşme yaptığı işyerine hizmet verecek işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personelini, bu konuda ayrıca bilgilendirir. Bu minvalde, Yönetmeliğin 7. maddesine göre ise “Sözleşme veya görevlendirilmeleri Genel Müdürlükçe onaylanmayan işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer sağlık personeli İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamındaki görevlerine başlatılamaz ve yetkilerini kullanamazlar.”  

Yasal mevzuat iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini OSGB’lerden temin etme yoluna giden işverenler için izlenmesi gereken usuli kurallar ise açık şekilde düzenlemiştir. İzah olunduğu üzere, OSGB’lerden hizmet alınması durumunda, OSGB ile işveren arasında İSG-KATİP sistemi örneğine uygun sözleşme tanzim olunmak ve bu sözleşme karşılıklı olarak beş gün içerisinde onaylanmak zorundadır. Sözleşmenin tanzim olunmaması ve/veya tanzim olunup OSGB ya da işveren tarafından onaylanmaması halinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin başlatılması yasal olarak mümkün değildir. Öte yandan mevzuat sözleşme ve görevlendirmeleri onaylanmayan İSG Profesyonellerinin hizmet vermesini de yasaklamış durumdadır. O halde işveren ile OSGB arasında tanzim olunan sözleşmenin karşılıklı olarak onaylanması ve yine OSGB nezdinden görevlendirilen İSG Profesyonellerinin görevlendirmelerinin de onaylanması hizmetin başlatılmasının ilk şartıdır.

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin başlatılması için ön şart olan “Sözleşmenin İSG-KATİP sistemi üzerinden onaylanması” ve “İSG Profesyonellerinin görevlendirmelerinin onaylanması” işlemlerinin tamamlanması gerekir. Aksi halde ön şart yerine getirilmeden verilecek iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri karşısında ilgili OSGB Şubesi Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı nezdinde gerçekleştirilen denetimlerde ihtar puanı ile cezalandırılmakta ve ihtar puanlarının ilgili mevzuat kapsamında belli bir yoğunluğa ulaşması ile yetkisi askıya alınmakta ve hatta iptal edilebilmektedir.

Aksi davranış sadece OSGB Şubesi için değil aynı zamanda işveren için de cezai müeyyideleri doğurmaktadır. OSGB hizmeti alan firmaların, “Sözleşme İSG-KATİP sistemi üzerinden onaylanmadan” ve “İSG Profesyonellerinin görevlendirmeleri onaylanmadan” talep edecekleri iş sağlığı ve güvenliği hizmeti başlatılamayacağından, OSGB hizmeti alan işverenler mevzuatın gerektirdiği halde iş sağlığı ve güvenliği hizmeti alamayacaklar ve bu durumda 2024 yılı için aşağıdaki tabloda belirlenen ve her yıl yeniden değerleme oranında artırılan idari para cezaları ile karşı karşıya kalacaklardır.

Nitekim mevcut mevzuat karşısında OSGB hizmeti alan firmalar ile OSGB firması arasında akdedilen sözleşmelerin ve İSG Profesyonellerinin görevlendirmelerinin İSG-KATİP sistemi üzerinden onaylanması işlemi yapılmaksızın iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri sunulması hukuken uygun bulunmamaktadır.