Son aylarda artan vaka sayıları Kızamık hastalığı ve Kızamık aşısını tekrar gündemimize getirdi. Kızamık Dünya Sağlık Teşkilatı tarafından önlenebilir 6 hastalıktan biri olarak kabul edilen, aşı ile korunması mümkün bir hastalıktı; Kızamık hastalığı çocukluk yaş grubunda daha sık olmak üzere her yaşta görülebilen bulaşıcı bir hastalıktır.

Kızamık hastalığına Paramyxoviridae ailesi içindeki Morbillivirus cinsinin tek sarmallı, negatif anlamlı, zarflı bir RNA virüsü neden olur.

İnsanlar bilinen tek kaynaktır.

Hastalık, solunum yoluyla bulaşmakta, ateş, döküntü ile seyretmektedir. Beraberinde burun akıntısı, hapşırma ve öksürük gibi soğuk algınlığı belirtileri. Halsizlik göz yaşarması kuru öksürük boğaz ağrısı yorgunluk ışığa duyarlı, şişmiş, ağrılı ve iltihaplı gözler (konjonktivit). Ağız içinde küçük grimsi beyaz lekeler (koplik lekeleri) olabilir.

Kızamık döküntüsü; vücutta küçük kırmızı-kahverengi, yassı ya da hafif kabarık noktalar şeklindedir. Kızamık döküntüsü yüz ve baş bölgesinden başlar ve yukarıdan aşağıya doğru yayılım gösterir. Döküntüler gövde de birleşme eğilimi gösterirken kol ve bacaklarda ayrı ayrı lezyonlar olarak görülür.

Kızamığın kesin tanısı laboratuvar doğrulamasıyla konur.

Kızamık Hastalığı Nasıl Bulaşır?

Daha önce kızamık geçirmemiş veya kızamık aşısı ile korunur hale gelmemiş birisi kızamık ile karşılaşırsa, neredeyse %100 hastalanır ve bu bir hasta ile karşılaşıldığında o hastalığı geçirme riskinin ve bulaştırıcılığın en yüksek olduğu hastalıklardan biridir.

Virüs, hava yollarındaki damlacıkların solunmasıyla ya da enfekte kişilerin burun ve boğaz salgılarının doğrudan ya da dolaylı olarak (bulaşmış nesneler aracılığıyla vb) temasıyla bulaşır. Bu özellikleri nedeni ile de toplum içerisinde çok kolay yayılır.

Dünya genelinde, her gün aşıya ulaşamayan, 380 çocuk kızamıktan ölmektedir. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ)  tarafından; gerçek vaka ve ölüm sayılarının bildirilen sayılardan yaklaşık 10-50 kat daha fazla olduğu tahmin edilmektedir.

Kızamık Hastalığı için Bulaştırıcılık Dönemi Nedir?

Kızamık hastası bir kişiyle temas sonrası hastalığın gelişmesi için gereken süre ortalama 10-12 gündür.

Kızamık hastalığı olan kişiler döküntünün başlamasından dört gün öncesine kadar, döküntünün başlamasından itibaren ise dört gün boyunca bulaştırıcı kabul edilmektedir.

Kızamık Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?

Kızamık aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde KKK (Kızamık- Kızamıkçık- Kabakulak) şeklinde, 9-11. Aylarda ilk doz 12. ayda ve (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48.ayına girmiş olan tüm çocuklara üç doz olarak ücretsiz uygulanmaktadır.

1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış olan çocukların KKK ikinci dozu ise 2020-2021, 2021-2022 ve 2022-2023 eğitim ve öğretim dönemlerinde okul aşılamaları şeklinde uygulanacaktır.

Kızamık Hastalığından Korunmak Neden Önemlidir? 

Bildirilen kızamık vakalarının yaklaşık %30’unda bir ya da daha fazla komplikasyon gelişmektedir.

Bir yaş altı çocuklarda ve erişkinlerde ciddi komplikasyon riski daha yüksektir. Kızamık geçirenlerin %1 ile 6’sında zatürre, %6’sında ishal, %7-9’unda ciddi orta kulak enfeksiyonu, 1000 vakada bir körlük ve beyin iltihabı görülür.

Gelişmekte olan ülkelerde her 20 kızamık vakasından biri kaybedilmektedir.

SSPE(Subakut Sklerozan Panensefalit) Hastalığı Nedir?

SSPE, santral sinir sisteminin kalıcı kızamık virus enfeksiyonu nedeni ile oluşan ilerleyici kronik ensefalitidir.Genellikle, kızamık hastalığının geçirilmesinden 7-10 yıl sonra görülmektedir.SSPE hastalarında moleküler tanı yöntemleri ile yapılan incelemelerde de hastalığa neden olan kızamık virüsü gösterilmiştir.

Kızamık aşısı SSPE’ye neden olmaz.

SSPE sıklığının kızamık enfeksiyonunun yaşamın erken dönemlerinde geçirilmesiyle yükseldiği bilinmektedir.

Kızamık Hastalığından Korunma Yolları Nelerdir?

Hastalıktan korunmanın tek yolu aşılamadır.

Kızamık Hastalığının Tedavisi Nasıldır?

Kızamık hastalığın tedavisinin esasını destek tedavisi (istirahat, sıvı tedavisi, A vitamini ve komplikasyonlara yönelik müdahaleler) oluşturmaktadır. Öncelikli olarak bol sıvı tüketilmelidir. Ateş varsa ateş düşürücü ilaçlar kullanılabilir. Parlak ışığın rahatsız ettiği durumlarda güneş ışığından uzak durup güneş gözlüğü takılabilir. A vitamini takviyesi semptomların azalmasına yardımcı olabilir.

Hastaların döküntülerin başlamasından sonraki bir hafta boyunca evden çıkmaması ve sağlam kişilerle temasının kısıtlanması hastalığın yayılımını azaltacaktır.

Kızamık Aşısı Uygulama Takvimi Nasıldır?

Kızamık aşısı, çocukluk dönemi aşı takviminde KKK (Kızamık- Kızamıkçık- Kabakulak) şeklinde, 9-11. Aylarda ilk doz 12. ayda ve (1 Temmuz 2016 tarihinde doğanlardan başlamak üzere) 48.ayına girmiş olan tüm çocuklara üç doz olarak ücretsiz uygulanmaktadır.

1 Temmuz 2016 tarihinden önce doğmuş ve halen ilköğretime başlamamış olan çocukların KKK ikinci dozu ise 2020-2021, 2021-2022 ve 2022-2023 eğitim ve öğretim dönemlerinde okul aşılamaları şeklinde uygulanacaktır.

Kızamık Aşısının Yan Etkileri Nelerdir?

Canlı zayıflatılmış bir aşı olan kızamık aşısı sonrasında %10 aşı uygulanan yerde ağrı-şişlik-kızarıklık ve hafif ateş, %5 hafif döküntü görülebilmektedir.

Kaynaklar:

• KIZAMIK VE KOMPLİKASYONLU 322 VAKANIN RETROSPEKT1F İNCELENMESi UZMANLIK TEZİ HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PEDİATRİ ANABİLİM DALI

• https://asi.saglik.gov.tr/liste/8-k%C4%B1zam%C4%B1k-hastal%C4%B1%C4%9F%C4%B1-nedir-belirtileri-nelerdir.html

• https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1521509#:~:text=K%C4%B1zam%C4%B1k%20en%20bula%C5%9F%C4%B1c%C4%B1%20hastal%C4%B1klardan%20biridir,i%20hastal%C4%B1k%20veya%20komplikasyonlar%C4%B1ndan%20kaybedilir.

• http://www.cocukenfeksiyondernegi.org/Detay/8238/kizamik